“Zijn atlas staat scheef”

Een veel gehoorde opmerking van therapeut of eigenaar. Wat houdt het eigenlijk in? Wat zijn de oorzaken, gevolgen en beter nog, hoe kan je het voorkomen? Kennis van de anatomie is noodzakelijk om te begrijpen wat er wordt bedoeld met een ‘scheve atlas’ en wat de gevolgen kunnen zijn.  Als osteopaat heb ik het liever over een atlas blokkade in plaats van een scheve atlas. Bij een scheefstand van de atlas spreek je van een dislocatie van de atlas, vaak ontstaan door een fors trauma met zeer ernstige gevolgen van dien. Een blokkade is een bewegingsbeperking van een gewricht in een bepaalde richting. Deze bewegingsbeperking kan ontstaan door een trauma maar ook door een verstoring van het zenuwstelsel of door orgaan problemen. De atlas is de eerste halswervel van het paard en een onderdeel van een zeer belangrijk gebied. Dit gebied bestaat uit de schedel, de atlas ( 1^e halswervel ) en de draaier (2^e halswervel ). Naast deze botstructuren lopen er belangrijke zenuwen, spieren en bloedvaten rondom dit gebied. Als we spreken over een trauma van waaruit een atlas blokkade kan ontstaan is dit in veel gevallen het ‘hangen’ in het halster, vast liggen, vallen, maar ook rijtechnische ‘mankementen’ vallen in dit geval onder een trauma. Veel mensen denken dat een geblokkeerde atlas enkel kan ontstaan door zo’n trauma. Niets is minder waar. Een trauma is een van de redenen voor het ontstaan van een atlas blokkade. De meest voorkomende oorzaak is echter door een probleem elders in het lichaam. Blokkades elders in de wervelkolom kunnen ervoor zorgen dat het paard gaat compenseren in bijvoorbeeld de halswervels. Deze aanhoudende compensaties zorgen voor een overmatige spierspanning, pijn, triggerpoints en uiteindelijk een blokkade Aan weerszijde van de atlas ligt een netwerk van zenuwen. Dit netwerk heeft zeer belangrijke functies zoals het regelen van de doorbloeding naar en van het hoofd. De afgifte van speeksel, traan en zweetklieren en het regelen van de spierspanning van de spieren die de hoofd/hals houding coördineren. Dit netwerk van zenuwen is verbonden met meerdere zenuwnetwerken, gelegen naast de wervelkolom die allen verantwoordelijk zijn het lichaam in staat te stellen om tot actie te komen. Het bekende ‘Fight or Flight’ Als voorbeeld: wanneer dit deel van het zenuwstelsel actief is heeft uw paard een hogere bloeddruk en zijn hartslag versneld waardoor hij sneller gaat ademhalen. De doorbloeding naar de spieren toe verbeterd en hij zal sneller en meer gaan zweten om zich af te koelen. Met andere woorden het paard maakt zich klaar voor actie. Dit deel van het zenuwstelsel wordt veelvuldig aangesproken, het paard is immers een vluchtdier. Bij een atlas blokkade ontstaat er een verstoring van dit systeem. Bij een verstoring van dit systeem ,in het zenuwstelsel, kan er een verminderde doorbloeding naar de hersenen optreden. In de hersenen bevindt zich een belangrijk deel dat verantwoordelijk is voor het aansturen van vele processen in het lichaam, onder andere wordt het hormoonstelsel van hieruit geregeld. Bij een blokkade van de atlas kan hierdoor het hormoonstelsel verstoord raken. Denk hierbij aan hengstigheidsproblemen, gedrag en stofwisselingsproblemen. Zelfs het ontwikkelen van maagzweren en slikproblemen kunnen te wijten zijn aan een blokkade van de atlas. (Dit vanwege de hersenzenuwen die langs de atlas lopen en deze processen aansturen.) Halsspieren die de bewegingen van het hoofd en de eerste halswervels besturen raken door de verminderde zenuwgeleiding te gespannen. Een te lage spanning zie je vaak wanneer het probleem al langer bestaat. Je ziet dan een duidelijk verminderde ontwikkeling van deze spieren. Dit zijn maar enkele voorbeelden van de gevolgen van een atlas blokkade. Je ziet dat een atlas blokkade echter grote gevolgen kan hebben voor het welzijn van je paard. De behandeling van een osteopaat bij een atlas blokkade richt zich op het terug krijgen van de bewegelijkheid van de atlas. Door de bewegelijkheid te optimaliseren zal de doorbloeding en de zenuwgeleiding weer verbeteren waardoor de gevolgen/symptomen van de blokkade zullen verdwijnen. Het voorkomen van dit probleem is beter dan genezen. Om trauma’s te voorkomen welke een atlas blokkade kunnen veroorzaken moet je zoveel mogelijk veiligheid bieden voor je paard. Zet jonge paarden niet zomaar vast maar bouw dit op in een voor hem rustige omgeving. Laat paarden regelmatig rollen in paddock of weide zodat ze minder snel in de stal gaan rollen en vast kunnen komen te liggen. Om de meest voorkomende oorzaak van atlas blokkades te voorkomen is het belangrijk je paard soepel in zijn lichaam te houden. Bied hem veelzijdige en afwisselende training, voldoende rust en vrije beweging. Zorg dat je zadel goed past en dat je regelmatig begeleiding krijgt bij het trainen van je paard.